Nhớ về một người bạn:
Anh Nguyễn Hữu Thông, Trung Đoàn Trưởng 42 mất tích sau 30/4/1975
Bài của GS Nguyễn Lý-Tưởng, cựu Dân Biểu VNCH
Theo yêu cầu của GS Phùng Ngọc Hiếu là vợ của anh Nguyễn Hữu Thông, Trung Đoàn Trưởng Trung đoàn 42 SĐ 22 BB tại Pleiku, mất tích trong biến cố 30/4/1975...Tôi viết lại những gì tôi biết về anh Nguyễn Hữu Thông từ 1949, lúc đó tôi mới 10 tuổi, học cùng lớp với anh Thông tại trường Têrêxa, Thạch Hãn, Quảng Trị cho đến sau này...
Do hoàn cảnh cha tôi bị Việt Minh (CS) bắt giam (1946) và đã chết trong tù tại Trại Đưng,(1947) miền núi tỉnh Hà Tĩnh. Anh tôi cũng bị Việt Minh bắt giam tại Trại Đưng nhưng sau đó đã trốn thoát từ Hà Tĩnh về đến nhà vào dịp Tết Kỷ Sửu (1949), chừng 05 tháng sau, anh tôi bị Việt Minh phục kích, giết chết khi mới 28 tuổi. Chị tôi lấy chồng xa, trong nhà chỉ còn chị dâu, một đứa cháu gái mới 6 tuổi. Việt Minh thường đến bao vây và tấn công vào lực lượng tự vệ Công giáo làng tôi, đốt nhà, giết người, mẹ tôi quá lo sợ, nên phải tìm cách cho tôi trốn lên tỉnh học vì tôi là con trai duy nhất còn lại trong gia đình.
Năm 1949, chưa được 10 tuổi, tôi tạm trú nhà bà Tham Thanh tại làng Trí Bưu, cách thị xã Quảng Trị hơn một cây số. Niên khóa 1949-1950, tôi vào học lớp nhì (tương đương lớp 4)trường tiểu học tư thục Têrêxa, bên cạnh nhà thờ Thạch Hãn, Quảng Trị. Cùng lớp với tôi có bạn Nguyễn Hữu Thông (sinh 1937), Nguyễn Hữu Minh (sinh 1938), Nguyễn Hữu Kế (sinh 1937 hay 1938)...đều lớn hơn tôi một, hai tuổi...Qua niên khóa 1950-1951, chúng tôi đều thi đỗ tiểu học, mỗi người chia tay nhau, có người vào tu học tại Huế, có người vào tu học tại tiểu chủng viện An Ninh (Cửa Tùng)...Niên khóa 1951-1952, tôi vào học lớp đệ thất (lớp 6) trường Trung học tư thục Quảng Trị, trường mới lập chỉ có hai lớp đệ thất và đệ lục. Từ đó, tôi không gặp lại hai anh Nguyễn Hữu Thông, Nguyễn Hữu Kế. Tôi nghe nói hai bạn này có người bà con là Linh Mục Gioakim Nguyễn Định (hay Nguyễn Hữu Định) tu Dòng Chúa Cứu Thế và đã chịu chức Linh Mục năm 1949 nên mới biết đường xin vào Huế học. Anh Nguyễn Hữu Minh, bạn cùng lớp với tôi cho biết: anh Nguyễn Hữu Thông vào Tiểu chủng viện An Ninh (Cửa Tùng) cùng lớp với anh Minh. Mấy năm sau, anh ra khỏi chủng viện và về lại Quảng Trị tiếp tục học bậc Trung học tại trường Phước Môn (sau này đổi tên là trường Thánh Tâm do các Thầy dòng Thánh Tâm Huế phụ trách). Anh Thông học lên đến Tú Tài I thì vào trường Võ Bị Quốc Gia Đà Lạt, khóa 16.
Anh Kế, bà con với anh Thông, cũng là bạn học một lớp với tôi khi còn tiểu học, năm 1951, anh Kế vào tu Dòng Chúa Cứu Thế, mấy năm sau thì xuất, tiếp tục học, đậu Trung học đệ nhất cấp, thi vào trường Sư Phạm tiểu học Huế, ra trường đi dạy tiểu học. Anh tự học và thi đậu Tú Tài I, rồi Tú Tài II và ghi tên học Đại Học Văn Khoa Huế. Có lần tôi đến trường Đại học Văn Khoa Huế tìm một người bạn giáo sư tại đó, bất ngờ anh Kế đang ngồi trong phòng thi chạy ra chào tôi và nhờ tôi nói giúp với vị Giáo sư bạn tôi đang làm giám thị phòng thi. Về sau tôi được biết anh Kế tốt nghiệp thủ khoa ban Anh văn. Năm 1972, trên đường vào Sài Gòn, anh bị tai nạn máy bay, gia đình tìm được xác đưa về Đà Nẵng.
Niên khóa 1952-1953, nghe lời khuyên của anh Nguyễn Văn Chương, chồng chị tôi, mẹ tôi cho tôi vào học trường Dòng La San Pellerin, Huế, học lớp 6 chương trình Pháp (tương đương với lớp đệ Thất chương trình Việt) vì phải bổ túc tiếng Pháp nên tôi phải vào lớp 6 gọi là lớp sixième (six là 6). Năm sau đó, 1953, tôi chuyển qua học trường Thiên Hựu do các Linh Mục người Pháp thuộc Hội Truyền Giáo Paris (MEP) phụ trách. Trường Thiên Hựu rất gần với Dòng Chúa Cứu Thế, Huế, nên tôi thường tham dự Thánh Lễ tại nhà thờ Dòng và nghe các Cha Dòng giảng thuyết mỗi ngày Thứ Bảy, nhờ vậy tôi mới có cơ hội quen biết các Cha nhất là các Cha cùng tỉnh Quảng Trị với tôi trong đó có Cha Trần Hữu Thanh và Cha Định (làng Thạch Hãn, bà con với anh Thông, anh Kế), Cha Lê Viết Phục (làng Trí Bưu)...
Năm 1962, sau khi đậu Tú Tài II, tôi thi vào trường Đại Học Sư Phạm Huế, trong số sinh viên cùng học với tôi có cô Nguyễn Thị Thanh là cháu Cha Định, bà con với anh Thông, anh Kế. Trong những lần sinh hoạt Đoàn sinh viên Công Giáo, tôi thường gặp cô Thanh và quen biết nhau. Mùa Hè 1963, tôi được Trung Úy Bửu Oai, quận trưởng Hướng Hóa (Khe Sanh) cho quá giang từ Huế lên Khe Sanh (cách Lao Bảo, biên giới Lào chừng 30 cây số) là nơi khí hậu mát mẻ vào mùa hè, vùng đất đỏ basalte rất tốt, người Pháp đã lập đồn điền cà phê, trồng cam,v.v. Người Việt Nam cũng đến lập vườn trồng mít và trái cây, mở quán ăn, quán buôn bán tạp hóa chung quanh quận lỵ, đặc biệt mua bán trao đổi với người thiểu số (Quảng Trị gọi họ là người Mọi, người Cà Lơ...) Tôi có người bạn học cùng lớp tại Đại Học Sư Phạm là Trần Vinh Anh có gia đình cha mẹ, họ hàng lập nghiệp tại Khe Sanh nên mấy anh em sinh viên chúng tôi quá giang xe của Trung Úy Quận Trưởng từ Huế ra Quảng Trị, Đông Hà, lên Cam Lộ rồi mới đến Khe Sanh. Mùa Hè, tại Quảng Trị, Đông Hà có gió Lào, danh từ địa lý gọi là gió Phơn (Foehn) vừa khô vừa nóng rất khó chịu nhưng mùa Hè ở Khe Sanh thường hay có mưa, khí hậu mát mẻ như Đà Lạt, cây cối xanh tươi...Trong số các gia đình người Pháp lập nghiệp ở đây, có một người Việt Nam lấy chồng Pháp, gia đình này thường đi lễ ở nhà thờ Công giáo, con cháu họ học ở Huế, về nghỉ hè, tôi thường gặp mấy người con trai học trường Thiên Hựu, con gái học trường Jeanne d’Arc...Chúng tôi vào tiệm phở trước mặt trụ sở hành chánh quận Hướng Hóa, tình cờ gặp anh Nguyễn Hữu Thông trong bộ quân phục với cấp bậc Thiếu Úy. Anh nhận ra tôi và chạy đến bắt tay. Tôi nói:
-Hơn mười năm rồi không gặp nhau mà anh còn nhớ đến tôi. Cám ơn anh nhiều. Nghe tin anh vào học trường sĩ quan Đà Lạt (khóa 16), chương trình đào tạo bốn năm, về văn hóa tương đương Đại học như bên Mỹ, tương lai sẽ là cấp chỉ huy quan trọng trong quân đội. Mừng cho anh.
02
https://vulep-books-links.blogspot.com.au/2018/04/nho-ve-mot-nguoi-ban-anh-nguyen-huu_12.html
02
https://vulep-books-links.blogspot.com.au/2018/04/nho-ve-mot-nguoi-ban-anh-nguyen-huu_12.html